Nefsin Hileleri ve Terbiye Yolları, İslam dünyasının önde gelen düşünürlerinden İmam Gazali'nin kaleminden çıkmış, nefsin (psikoloji, benlik) arındırılması ve terbiye edilmesi üzerine odaklanan önemli bir eserdir. Kitap, insanın iç dünyasını anlamak, nefsin kötü eğilimleriyle mücadele etmek ve ahlaki olgunluğa ulaşmak için pratik ve teorik bilgiler sunar. Gazali, bu eserinde nefsin çeşitli hastalıklarını (kibir, haset, dünya sevgisi vb.) detaylı bir şekilde analiz eder ve bu hastalıklardan kurtulmanın yollarını gösterir. Kitap, nefsin terbiye edilmesi için ibadet, zikir, tefekkür, ahlaki davranışlar ve riyazet gibi çeşitli yöntemler önerir. Gazali'nin temel amacı, okuyucularına nefislerini kontrol altına alarak daha erdemli, ahlaklı ve Allah'a yakın bireyler olmaları konusunda rehberlik etmektir. Kitap, nefsin hilelerine karşı uyanık olmayı, dünya hayatının geçiciliğini idrak etmeyi ve ahiret mutluluğuna odaklanmayı öğütler. Eser, aynı zamanda tasavvufi bir bakış açısıyla yazılmış olup, insanın manevi gelişimine büyük önem verir. Kitapta yer alan konular, nefsin derinliklerine inerek, insanın iç dünyasında meydana gelen değişimleri ve dönüşümleri anlamaya yardımcı olur. Gazali, nefsin farklı yönlerini (akıl, kalp, ruh) ele alarak, bu unsurların dengeli bir şekilde gelişimini teşvik eder. Kitap, sadece teorik bilgilerle sınırlı kalmayıp, aynı zamanda pratik uygulamalar ve örneklerle zenginleştirilmiştir. Bu sayede okuyucular, öğrendiklerini günlük hayatlarına kolaylıkla uygulayabilirler. Kitabın temel teması, insanın iç dünyasındaki mücadele ve bu mücadeleden galip çıkma çabasıdır. Hedef okur kitlesi, manevi gelişimine önem veren, ahlaki değerlere sahip çıkmak isteyen ve nefislerini terbiye etmek isteyen her yaştan ve her kesimden insanlardır. Benzer kitaplar arasında İmam Gazali'nin diğer eserleri (İhya-u Ulumiddin, Kimya-yı Saadet), Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin Mesnevi'si ve Yunus Emre'nin Divanı sayılabilir. Bu eserler de insanın iç dünyasına, ahlaki gelişimine ve manevi arayışına odaklanmaktadır.

İmam Gazali, 1058 yılında İran'ın Tus şehrinde doğmuş, İslam dünyasının en önemli düşünürlerinden, filozoflarından ve mutasavvıflarından biridir. Tam adı Ebu Hamid Muhammed bin Muhammed el-Gazali'dir. Gazali, erken yaşta yetim kalmış ve öğrenimine büyük önem vermiştir. Bağdat'taki Nizamiye Medresesi'nde eğitim görmüş ve kısa sürede ün kazanmıştır. Fıkıh, kelam, felsefe, tasavvuf ve ahlak gibi farklı disiplinlerde derinlemesine bilgi sahibi olmuştur. Gazali'nin yazım üslubu, hem akılcı hem de duygusal öğeleri birleştiren, anlaşılır ve etkileyici bir yapıya sahiptir. Karmaşık konuları sade bir dille anlatma becerisiyle tanınır. Eserlerinde genellikle mantıksal argümanlar, dini referanslar ve kişisel deneyimlerini bir araya getirir. Gazali'nin en önemli eserleri arasında İhya-u Ulumiddin (Dini İlimlerin Yeniden Canlandırılması), Tehâfütü'l-Felâsife (Filozofların Tutarsızlığı), Kimya-yı Saadet (Mutluluğun Kimyası) ve Makasıdü'l-Felâsife (Filozofların Amaçları) sayılabilir. Gazali, felsefe ve tasavvufu birleştirerek İslam düşüncesine önemli katkılarda bulunmuştur. Felsefenin akılcı yöntemlerini kullanmış, ancak dini inançlarla çelişen noktaları eleştirmiştir. Tasavvufi düşünceleriyle de İslam dünyasında büyük bir etki yaratmış, manevi gelişime ve ahlaki olgunluğa önem vermiştir. Gazali, yaşadığı dönemde Selçuklu İmparatorluğu'nda görev yapmış, Nizamiye Medresesi'nde dersler vermiş ve daha sonra inzivaya çekilmiştir. Ödül olarak bir şey almamıştır, ancak düşünceleri ve eserleri yüzyıllardır İslam dünyasında ve ötesinde büyük bir saygı görmüştür. Gazali, 1111 yılında Tus'ta vefat etmiştir. Ölümünden sonra düşünceleri, farklı coğrafyalarda ve kültürlerde etkisini sürdürmüş, birçok düşünür ve alime ilham kaynağı olmuştur.