Vladimir Nabokov'un 'Konuş Hafıza' (orijinal adıyla 'Speak, Memory') adlı eseri, yazarın otobiyografik anılarını topladığı, edebiyat tarihinin en önemli otobiyografilerinden biridir. Kitap, Nabokov'un 1947'de ilk kez yayınlanan ve daha sonra revize edilen versiyonuyla tanınır. Bu eser, Nabokov'un çocukluğundan başlayarak, Rus aristokrat bir ailenin oğlu olarak St. Petersburg'da geçirdiği mutlu yılları, Rus Devrimi'nin kaosunu, Avrupa'ya sürgünü ve nihayetinde Amerika'ya göçünü anlatır. Kitap, sadece bir anı kitabı değil, aynı zamanda dilin sınırlarını zorlayan, şiirsel bir üslupla yazılmış bir edebiyat şaheseridir. Nabokov, hafızanın kırılganlığını ve yaratıcılığını merkeze alarak, geçmişin parçalarını bir araya getirir. Her bölüm, bir tablo gibi resmedilmiş sahnelerle doludur; örneğin, Nabokov'un kelebek avcılığı tutkusu, annesi ve babasıyla ilişkileri, ilk aşkı ve kayıpları. Kitap, 15 bölümden oluşur ve Nabokov'un hafızasını tetikleyen nesneler, kokular ve sesler üzerinden ilerler. Temalar açısından, 'Konuş Hafıza' hafızanın gücü ve yanıltıcılığı üzerine derin bir meditasyondur. Nabokov, anıların nesnel gerçeklikten ziyade subjektif bir kurgu olduğunu vurgular; bu, onun romanlarındaki temaların bir yansımasıdır. Aidiyet ve sürgün teması baskındır; Nabokov, kaybedilen vatan Rusya'yı idealize ederken, sürgünün yalnızlığını da işler. Aşk, aile, sanat ve doğa gibi motifler, kitabın dokusunu zenginleştirir. Nabokov'un kelebek metaforu, dönüşüm ve kırılganlığı simgeler; tıpkı kelebekler gibi, anılar da yakalanması zor ve geçicidir. Hedef okur kitlesi, edebiyat severler, otobiyografi meraklıları ve Nabokov'un romanlarını sevenlerdir. Bu kitap, Lolita veya Solgun Ateş gibi eserlerini okuyanlar için yazarın iç dünyasını aydınlatır; aynı zamanda, sürgün edebiyatı ve 20. yüzyıl Avrupa tarihiyle ilgilenenlere hitap eder. Genç okuyucular için hafızanın felsefesi ağır gelebilir, ama olgun okurlar için zengin bir ziyafettir. Benzer eserler arasında, Marcel Proust'un 'Kayıp Zamanın İzinde' serisi öne çıkar; her ikisi de hafızayı şiirsel bir araç olarak kullanır. W.G. Sebald'ın 'Havzeliler' gibi kitaplar, otobiyografik unsurları kurguyla harmanlar. Nabokov'un kendisi gibi, Vladimir Nabokov'un otobiyografisiyle karşılaştırılabilir, ama 'Konuş Hafıza' daha sanatsal bir yaklaşımdır. Ayrıca, Jorge Luis Borges'in denemeleri veya James Joyce'un 'Ulysses'inde görülen hafıza oyunları benzerlik taşır. Kitabın detaylı özeti: Bölüm 1'de Nabokov, hafızasının ilk kıvılcımlarını, beş yaşında bir oyuncağı hatırlamasıyla başlatır. Çocukluk sahneleri, aile malikânesinde geçen mutlu günleri betimler; babası Vladimir Dmitrievich Nabokov'un liberal fikirleri ve annesi Elena Ivanovna'nın zarafeti vurgulanır. Bölüm 2-3, eğitim yılları ve ilk aşkı Mademoiselle O' ile ilişkilere odaklanır. Rus Devrimi'nin gölgesi, ailenin kaçışını anlatır; Yalta'dan gemiye binip Kırım'ı terk etmeleri dramatik bir sahnedir. Avrupa yılları, Berlin ve Paris'te sürgün hayatını kapsar; Nabokov'un şiir yazma dönemi ve eşi Vera ile tanışması işlenir. Amerika'ya geliş, Cornell Üniversitesi'ndeki öğretim yılları ve kelebek araştırmaları son bölümlerde yer alır. Kitap, oğulları Dmitri'nin doğumuyla umutlu bir notla biter. Nabokov'un üslubu, zengin betimlemeler, oyunlu dil ve mizahla doludur; Rusça ve İngilizce'nin karışımı, çok dilli bir zenginlik yaratır. Tema derinliği, kitabın evrensel çekiciliğini artırır; hafıza, sadece kişisel değil, kültürel bir kayıptır. Sürgün teması, Nabokov'un Yahudi kökenli olmayan ama antisemitizmin kurbanı olan ailesini yansıtır. Kitap, II. Dünya Savaşı öncesi yazıldığı için, Avrupa'nın çöküşünü öngörür gibi bir hava taşır. Hedef okur için, bu eser empati ve introspeksiyonu teşvik eder; benzer kitaplarla karşılaştırıldığında, Nabokov'unki daha lirik ve az politikadır. Proust'un aksine, Nabokov daha az felsefi, daha çok estetik odaklıdır. Toplamda, 'Konuş Hafıza' edebiyatın hafızayı nasıl dönüştürdüğünü gösterir.

Vladimir Nabokov (1899-1977), 20. yüzyılın en etkili yazarlarından biri olarak kabul edilir; Rus asıllı Amerikalı bir edebiyatçı, şair, çevirmen ve entomologdur. 1899'da St. Petersburg, Rusya'da aristokrat bir ailede doğdu. Babası Vladimir Dmitrievich, önde gelen bir liberal politikacı ve hukukçu, annesi Elena Ivanovna ise zengin bir sanayici ailesindendi. Nabokov'un çocukluğu, refah içinde geçti; Fransız ve İngiliz mürebbiyelerle eğitim aldı, Trinity College, Cambridge'de Slav dilleri ve edebiyatı okudu. 1917 Rus Devrimi, ailesini sürgüne zorladı; babası 1922'de Berlin'de bir suikastla öldürüldü. Nabokov, Avrupa'da (Berlin, Paris) yaşadı, Rus göçmen topluluğunda 'V. Sirin' takma adıyla yazdı. 1922'de Vera Slonim ile evlendi; bu evlilik, hayatının dönüm noktasıydı. 1940'ta Nazi işgali korkusuyla ABD'ye göç etti. Wellesley ve Cornell'de Rus edebiyatı öğretti, Harvard'da kelebek araştırması yaptı. 1959'da 'Lolita' ile ün kazandıktan sonra Avrupa'ya döndü, İsviçre'de Montreux'da öldü. Nabokov'un üslubu, karmaşık cümleler, kelime oyunları, metafor zenginliği ve sinestezi ile karakterizedir. Rusça'dan İngilizce'ye geçişi, dil ustalığını gösterir; eserleri hem lirik hem ironiktir. Önemli eserleri: 'Lolita' (1955, pedofili ve Amerikan rüyası eleştirisi), 'Solgun Ateş' (1962, kurgu-gerçek oyunu), 'Ada' (1962, distopik roman), 'Dar' (1938, Rusça ilk roman), 'Gerçek Hayatın Gerçeği' (1938). Otobiyografisi 'Konuş Hafıza' (1947/1966), hafıza ve sürgünü işler. Şiirleri ve denemeleri de boldur; 'The Gift' (1937) en sevdiği Rusça romanıdır. Ödüller: Ulusal Kitap Ödülü ('Ada' için), Amerikan Sanat ve Edebiyat Akademisi üyeliği; Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterildi ama kazanmadı, muhafazakâr eleştiriler nedeniyle. Dönemi, modernist ve postmodernist arasında köprü kurar; sürgün edebiyatının simgesidir. Nabokov, Freud'u eleştirdi, sanatı gerçeklikten üstün tuttu. Entomoloji tutkusu, eserlerine yansıdı; 20.000'den fazla kelebek tanımladı. Mirası, edebiyatı dönüştürdü; Joyce ve Proust'tan etkilendi, ama özgün kaldı. Ölümü sonrası, 'Lolita' filmleri ve uyarlamalarla popülerleşti. Nabokov, dilin sihrini ve hafızanın kırılganlığını keşfeden bir dahiydi.